سخن روز /
تعاونی های روستایی و بحران مازاد تولید کشاورزی،
1398/11/29
تعاونی های روستایی و بحران مازاد تولید کشاورزی،
1398/11/28
بخش اول: ( تجربه پوپولیزم و تعاونی های کشاورزی در ایالات متحده آمریکا)
یادداشتی از حسین شیرزاد
مدیرعامل و رییس هیات مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران
تطور تاریخی ابتدای قرن بیستم بویژه تجربه اواخر قرن نوزدهم در تاریخ کشاورزی ایالات متحده، حاوی پارامترهای اقتصادی و اجتماعی و وضعیت آنومیکی است که اگرچه ناوضعیتی گذرا در آن جامعه بوده اما ظهورش در اقتصادهای کشاورزی و آرایش هنجارمند ارزش های آن در برخی از کشورهای پیرامونی، بی تردید کشف واقعیتهایی انکار ناپذیر پیرامون"خرده فرهنگ های مسلط دهقانی" متکثر اما همگرا در جوامع دهقانی به شمار می رود. بنابراین در این یادداشت با یگ گذر تاریخی در تحول تعاونی ها و جامعه کشاورزی آمریکا در بسترهای منطق درونی نابرابری ها و بحران های ادواری سرمایه داری رو برو میباشیم. طبیعی است که از اولین بحران ها، بحران مازاد تولید محصولات کشاورزی و متعاقب آن افت شدید قیمت‌‌ محصولات کشاورزی، رکود ، تورم و فقر روستایی است.
بعباتی دیگر، سعی در تحلیل وقایع در مقطع تاریخی داریم که الگوهای سخت و شکننده سابق در مناسبات تولید کشاورزی و آشفتگی در زنجیره های های پیشین و پسین آن در کنار نظام بانکی فاقد تعهد بانکداری نه تنها پاسخگو نیست، بلکه با نرخ های بهره بالا توان زنجیره را مستهلک نموده است و نهادهای غیربازاری و بازاری اگرچه در بازار کشاورزی حضور دارند اما کارکردهای مثبتی ندارند. برخی نیز "توده نهادهایی" بی کارکرد یا کژکارکرد هستند. در شرایط وقوع بحران ها معمولا خنیاگران عوامفریب شعارزده و پوپولیزم های افراطی دست بالا پیدا کرده و با استفاده از ساخت متغیرهای موهومی در کنار متغیرهای متعارف سعی در آشفته سازی اذهان تولید کنندگان و به نوعی انحراف مطالبات صنفی کشاورزان بسوی گرایشات سیاسی فاقد برنامه و چشم انداز روشن دارند. تجربه ایالات متحده نمونه تاریخی روشنی از این فراگرد است که در این یادداشت سعی داریم بدان بپردازیم.
حوالی سال های 1877 تا 1898 دهقانان ساکن در حوزه های آبریز پهن مقیاس جنوبی و دشتهای میانه و غربی با وجود فراوانی بذور مرغوب، ارتقای سطح فنی، توسعه مکانیزاسیون و استفاده از نوآوری های زراعی؛ بدلیل عرضه فراوان محصول در بازه زمانی کم از کاهش شدید قیمت‌‌ محصولات کشاورزی رنج می‌بردند. با افزایش سطح فنآوری، افزایش میزان محصول به دست آمده در هر هکتار بطور مداوم رو به افزایش بود. به موازات آن ، توسعه خطوط راه آهن و جا به جایی تدریجی سرخپوستان، مناطق تازه‌ای را در اختیار مهاجران قرار می‌داد، تا به مقدار زمین تحت کشت، در نیمه دوم قرن، به سرعت اضافه‌شود. اما دهقانان مالک این اراضی به شدت تحت تاثیر مخاطرات آب و هوایی و بدهی های سنگین بانکی دست و پا می زدند بگونه ای که در اثر موج یخبندان در اواخر دهه 1880،در کانزاس 45درصد از زمین کشاورزان مهاجر را بانک‌ها تصاحب نمودند. خشک‌سالی شدید در سه ساله اواخر دهۀ هشتاد از رونق کشاورزی در این نواحی به شدت کاست. بگونه ای که تعداد مزارع خانوادگی رو به کاهش گذارد.البته خرید اراضی خانوادگی توسط شرکتها و ورود مهاجران مکزیکی، چینی، ژاپنی، پرتغالی و ایتالیایی که دستمزد اندکی می‌گرفتند، به این روند شتاب می بخشید. در این میان صاحبان خدمات حمل و نقل ریلی‌، که از شرایط انحصاری بهره می‌بردند، با بی‌رحمی، قیمت ترابری محصولات کشاورزی و بازاررسانی را افزایش دادند. این دوره تاریخی مصادف شده بود با پایان کابوس برده داری در دشتهای مستعد جنوبی، و اجبار به صادرات مازاد تولید، این دو اتفاق مهم، منجر به دگردیسی وسیعی در ترکیب نیروی کار و صورتبندی سیستم مزارعه کاری گردید. تنها راه برون رفت از چرخه بدهی و ورشکستگی؛ فشار بر منابع آب و افزایش سطح زیر کشت به کمک استفاده از نیروی موتوریزه و مکانیزه نوین بود. پدیده ای که بعدها منجر به تولید بیش از حد پنبه و تنباکو، تنزل قیمت ها و پیامد ناگزیر فرسایش خاک شد. در شمال نیز اگرچه کشاورزی کم رونق بود اما تفوق صنعتی شمال و تعرفه های گزاف بریتانیایی ها بناچار جنوبی ها را وادار میساخت که برای نوسازی ابزارآلات تولید بخشی از ثروت خود را نزد شمالی ها به حراج بگذارند. اما هنوز قدرت چانه زنی زارعین در حدی نازل بود که سیاستمداران را کمتر به خود جلب میکردند. بنابراین نیاز به سازماندهی و بازیابی خویشتن در میان کشاورزان بویژه کشاورزان جنوب و شمالی ها به عنوان یک ضرورت در نشریات آن زمان جلب توجه میکند. اولین تلاش کشاورزان آمریکایی برای سازمان دهی تشکیلات تعاونی در 1785 با تأسیس انجمن فیلادلفیا برای ارتقا و بهبود کشاورزی اتفاق افتاد تا اینکه اولین تعاونیهای رسمی کشاورزی در سال 1810 تأسیس شد که شامل تعاونی لبنیات در گوشن، کانکتیکت و تعاونی صنعت پنیر در ترنتون جنوبی در نیوجرسی بود. تا نیمه 1860 در ایالات متحده تعداد کمی تعاونی تولید لبنیات، پرورش خوک، تولید میوه و سبزی وجود در ایالات کالیفرنیا، فلوریدا و یوآ (Iowa) داشت اما آنها توانسته بودند به طور مؤثری برای تجمیع منابع شان در انطباق با اهداف مشترک، خرید نهاده ها و خدمات بازاررسانی- بازاریابی و فرآوری محصولات شان از این ساختار استفاده کنند. ذهنیت مشترکی برای مبارزه در حال تکوین بود.
در چنین فضایی، یکی از اولین سازمانهای کشاورزی در ایالات متحده "جنبش گرانج Grange " یا اتحاد «مزرعه»، در سال 1867 از بطن مناسبات مزرعه داری آمریکا و در بستر فعالیتهای اجتماع – محور، با هدف خروج از تله انزوای اجتماعی و بارقه های فمینیستی (توجه به کار زنان در مزرعه)به کمک عنصر شتاب دهنده نارضایتی، تلقین شده توسط بخشی از بوروکرات های کشاورزی ایالات مانند "الیور هادسون کلی" (Oliver Hudson Kelley )شکل گرفت. شرایط بد اقتصادی آن زمان که اکثر کشاورزان با آن روبرو بودند، گرنج را مجبور به تمرکز بر بهبود شرایط رفاهی و خدمات کشاورزی کرد.این سازمان که نوعی تامین کننده ملزومات کشاورزی نیز بشمار می رفت تا سال 1875 دارای 858000 عضو در 32 ایالت شده بود. گرانج در مجمع سالانه سال 1875 ،منطبق بر اصول راچدیل شد و از آن به بعد این اصول سرلوحه کشاورزان در بخشهای زیادی از ایالات متحده قرار گرفت. بفاصله 6 سال بعد یعنی در بحران سال 1873 فعالیتهای سیاسی جنبش گرانج در کنار پی ریزی یک مناسبات کنترل شده بازاری شبه تعاونی، سیستم فروشگاه های مصرف و محدودی کارگاه های فرآوری و بواسطه تشکیل 20,000 شعبه محلی و سازماندهی یک و نیم ‌میلیون عضو گسترده تر شد. صدها تعاونی بازاریابی و خرید در سال های 1870 تا 1890 تاسیس شد که هدف آنها استفاده از مزیتهای صرفه مقیاس، پیوستن کشاورزان به یکدیگر برای عملکردهای تجاری بزرگتر و دستیابی به حاشیه سود مطمئن و ارزش افزوده بیشتر بود. حداقل تعداد 7ایالت «قوانین گرانج» را جهت جهت کمک به بازسازی نظام زراعی منصفانه میان کشاورزان در شمال و جنوب پس از جنگ داخلی تصویب کردند که به موجب آن هزینه انبار داری و حمل‌و نقل از طریق ریلی کاهش می یافت. اما فقدان یک برنامه علمی جامع، ساختار شعار زده و عوام فریبی رهبران منجر به افول ستاره گرانج ها در سال 1881 گردید. رهبران گرانج ها با نطق های آتشین، ایجاد نارضایتی عمومی نسبت به عواملی چون افزایش فساد و توزیع نابرابر امکانات در جمع زارعین، تقریبا تمامی کار گزاران ایالتی را دزد قلمداد نموده و سعی در تصویب قیمت های تثبیتی(بدون توجه به ساز و کارهای عرضه و تقاضا) و تنقیح قوانین خاصی به نفع دهقانان داشتند. اما این سیاست‌گذاری‌ها به علت عدم توجه به محدودیت‌های ذاتی علم اقتصاد در کشاورزی، در افق زمانی بلندتر نتایج اسفباری را خصوصا برای کشاورزان عضو به همراه داشت. آنها فاقد ایده علمی معتبر و بوجود آوردن ساختارهای "مالی –حقوقی" یا نهادی برای حل مسئله بحران مازاد تولید محصولات کشاورزی و مآلا سقوط آزاد قیمت ها بودند.
پس از افول بخت گرانج ها در حوالی سال 1880، اتحادیه کشاورزان جنوب در سال 1875، اتحادیه های خودگردان کشاورزی ایالات، جامعه حامی کشاورزی agriculture supported Community) CSA ) و انجمن سهامداران آمریکایی در ویسکانسین 1902 رویکردهای نسبتاً جدیدی را جهت تجمیع آرای کشاورزان در ایالات متحده ارائه و پا به حیات گذاردند با این تفاوت که بر خلاف سلف شان، تمایل شدید به دوری از پوپولیزم افراطی و کسب قدرت سیاسی در پارلمان داشتند. اتحادیه کشاورزان که تقریباً رادیکال محسوب می شد، تظاهراتی در برابر انحصار راه آهن و سیلوهای گندم تدارک دید و عاقبت به کاندیداهای وابسته اش قدرت سیاسی بخشید. مانیفست اقتصادی آنها ناظر بر وضعیتی بود که دهقانان آمریکایی را متحد کرده و از آنها، در برابرقوانین تبعیض آمیز تجاری ( در برابر بخش صنایع) و تجاوز سرمایه‌های متمرکز، در معاملات حمایت کند. در سال 1892 زارعین مناطق جنوب و غرب، آفریقایی-آمریکایی تبارها، اتحادیه ملی کشاورزان رنگین‌پوست،از نیویورک تا کالیفرنیای جنوبی دو فدراسیون بزرگ بلوک شمال و بلوک جنوب را تشکیل دادند، و با کمک تعدادی از دموکراتها و متنفذین سیاسی در اعتراض به بحران سال 1890، و نفی تعرفه‌های موسوم به مک کینلی؛ تحرکات سیاسی گسترده ای را کلید زدند در ماه مه 1891 تعدادی از اعضای ائتلافِ کشاورزانِ کانزاس، که از اجلاس ملی در سینسیناتی راهی خانه شده بودند، پیشنهاد کردند که از اصطلاح «پوپولیست» برای توصیف دیدگاه‌های سیاسی خودشان و دیگر گروه‌های ائتلافی در غرب و جنوب استفاده کنند مآلا، حزب مردم (پوپولیست)، در قلب دشت‌های زراعی و اراضی پنبه‌کاری شده ایالات جنوبی و غربی تاسیس گردد. با همت هیات‌های نمایندگی کشاورزان، اولین اجلاس پوپولیست‌ها در سال 1892 در "اوماها، نبراسکا" برگزار و در بیانیه پایانی خویش، بی عدالتی، تبعیض، فساد، سقوط اخلاقی، سیاسی و مادی قانونگذاران، کنگره و حتی دادگاه‌ها را به سلطه تراست ها بر نظام سیاسی نسبت داده وخواهان بسیج بر علیه نخبگان، دخالت مستقیم کشاورزان در سیاستگزاری، خرید همه انواع مازاد تولید زراعی-دامی توسط دولت، پایان‌دادن به معاملات سودجویانۀ زمین، ملی کردن خطوط آهن، تعدیل بار بدهی و قرض کشاورزان، تعرفه‌های گمرکی نازل، وام‌های تضمین شده توسط محصولات فاسد نشدنی ذخیره در انبار‌های دولتی و خرید پول دچار تورم توسط خزانه‌داری و ضرب نامحدود سکه نقره شدند. حزب تعداد قابل ملاحظه ای از سناتور‌ها و نمایندگان پوپولیست را به کنگره فرستاد. در انتخابات سال 1894 نامزدهای حزب مردم در مجلس نمایندگان ده‌درصد از آرا را از آنِ خود کردند. حزب چهار نمایندۀ کنگره، چهار سناتور، 21 مدیر ایالتی و 465 نمایندۀ مجلس ایالتی انتخاب کرد، اما تقدیر چنان بود که این انتخابات، آخرین حرکت حزب مذکور بدلیل تفوق نژادپرستی، عوامگرایی به شمار رود و نتوانست در برابر پویایی و جامعیت برنامه ای نظام دوحزبی مقاومت نماید.
در سال 1902 اتحادیه کشاورزان ملی از بطن اتحادیه آموزش و تعاون کشاورزی بوجود آمد این سازمان در کنار سازمان خصوصی اداره زراعت آمریکا (تاسیس 1919) ضمن حمایت های مستقیم تکنیکی، به طور غیر مستقیم با تحت تأثیر قراردادن مصوبات مورد نیاز در قوانین فدرال و ایالتی تعاونی ها، از جنبش تعاون حمایت های لجستیکی و بازاری می کنند. بزرگترین تعاونی های جمع آوری مازاد تولید محصولات از مزارع، عرضه کننده محصولات زراعی و بازاریابی غلات در ایالات متحده و کمپانی های بیمه در سطح روستایی مانند(Growmark، Inc، CHS) محصول این دو غول نهضت تعاون روستایی در ایالات متحده هستند.آنان بزرگترین تامین کنندگان مواد اولیه برای شرکتهای غول پیکر تجاری بین المللی چند ملیتی برای صادرات محصولات کشاورزی میباشند. اما در ابتدای فعالیت نیازمندی به سرمایه و اعتبار لازم ضروری می نمود. دولت قانون وام کشاورزی فدرال را در سال 1916 برای ارائه وام های بلندمدت با بهره بسیار نازل به کشاورزان برای خرید زمین یا مزرعه تصویب کرد و برای دسترسی بهینه تعاونی ها به اعتبارات، دولت در بهار سال 1900 میلادی و در شرایط فقدان یک نهاد اعتباری روستایی؛ تلاش نمود تا به ایجاد سیستم اعتبار رسانی مزرعه(Farm credit system) برای تعاونی های اعتباری زراعی کمک نماید آنها که به طور تعاونی مالکیت شده و با حمایت دولت تبدیل به منبعی برای کشاورزان جهت دریافت وام بلندمدت فعالیت می کردند( نقش آنها از سهم 10 درصدی بدهی مزرعه در سالهای ابتدای دهه نود به 54 درصد در سال 2019 رسیده است). این وامها عمدتا صرف خرید مکانیزاسیون زراعی و تاسیس انبارها و زنجیره های سرد می گردید.دولت سعی نمود تا لیزینگ ماشین الات را در این حوزه فعال نماید. اوراق اعتباری مشتقه درباب مبادله محصولات کشاورزی منتشر کند و با تزریق سرمایه در گردش کافی و کنترلهای دقیق اعتباری، منابع-مصارف سرمایه های سرگردان را به کمک واحدهای اعتباری در تعاونی ها کانالیزه مدیریت نماید. تنظیمات نظارتی و ارزیابی تدوین و به اتحادیه ها ابلاغ شد و سعی شد تا مسئله کشاورزان تولید کننده محصولات فساد پذیر در اولویت قرار گیرد.
از سال 1865 تا سال 1920،تعداد زیادی از ایالت ها قوانین مربوط به تعاون را تصویب کردند. اساس این قوانین همان چشم اندازی بود که اصول راچدیل ترسیم کرده بود. ویسکانسین اولین قانون تعاون را در سال 1887 تصویب کرد. احکامی نظیر اینکه تعاونی ها می توانند سهام منتشر کنند، ولی تعداد سهام هر عضو می بایست محدود باشد ، حق رأی به عضویت گره خورده نه به سرمایه گذاری و هر عضو یک رأی دارد و در نهایت تعاونی های منفرد خود تصمیم می گیرند که چطور سود خالصشان را تقسیم کنند. امروزه، تمام ایالت ها قوانین تعاونی دارند که به طور قابل ملاحظه ای یکسان هستند
از 1890 تا 1910 یعنی زمانی که مدیران مجمع ملی تعاونی های کشاورزی به کشاورزان اجازه دادند که سیاست همگرایی در قیمت و هماهنگی در عرضه را در راس برنامه فروش محصولاتشان قرار دهند، تلاش های متعددی از سوی برخی از تجار و دلالان سودجو برای غیر قانونی جلوه دادن فعالیت تعاونی های کشاورزی در دادگاه های ایالتی و فدرال صورت گرفت. مسئولان تعاونی های بازاریابی براساس قوانین ضد تراست در شش ایالت تحت قانون شرمن (Sherman antitrust act )مورد پیگرد قرار گرفتند و بسیاری از روسای اتحادیه ها دستگیر شدند. تا این که در سال 1897قانون ضد تراست تگزاس، کشاورزی را از این قانون معاف کرد. در سال 1902 قانون ضد تراست ایلینویز نیز تعاونی کشاورزی را از زمره تراست ها خارج نمود. این وضعیت در مورد تعاونی های فدرال با قانون کلایتون(Clayton act) در سال 1914 شمول یافت. این قانون سازمان های کشاورزی، یا باغبانی که برای اهداف کمک متقابل تأسیس می شدند و ذخیره سرمایه برای کسب سود نداشتند را از قانون شرمن معاف کرد. در کوتاه مدت معافیت محدودی از قانون ضد تراست به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی که با یکدیگر در فرآیند فرآوری و بازاریابی محصولاتشان در تعامل هستند، اعطا شد. در قانون مالیات بر درآمد 1913 به انجمن های کشاورزی، کارگری یا باغداری معافیت اعطا شد. حتی در سال 1921 تعاونی های عرضه نهاده های کشاورزی معاف از هرگونه مالیات شدند. قانون ابتدایی مربوط به تأسیس تعاونی های بازاریابی کشاورزی در سال 1922 موسوم به کپر- ولستد( Capper-volstead act ) در کنار قانون اعتبار متوسط فدرال در سال 1923 امکان لازم جهت شکل گیری 12 بانک اعتباری کوچک و متوسط را فراهم کرد. این بانک ها که اوراق قرضه دولتی را به منظور سرمایه گذاری عمومی جهت ایجاد منابع برای تعاونی های اعتبار کشاورزی، می فروختند، این امکان را فراهم آورد تا سریعا شرکتهای ترابری محصولات کشاورزی و سرمایه در گردش بهنگام برای جمع آوری مازاد تولید محصولات و ایجاد ملزومات انبارشی مدرن فراهم آید. چند سال بعد همین دو قانون فدرال کپر والستد (Capper Volstead) (1922) و قانون بازاریابی محصولات کشاورزی تعاونیها (1929) اصلاح شدند و تا زمانی که اعضای تعاونی ها به الزامات مشخصی پایبند باشند از آنان در برابر قوانین انحصارات محافظت می شود. تا سال 1921 تعاونی های کشاورزی آمریکا دوران زایش طوفانی و رشد بی سابقه ای را به کمک" رانت مولد دولتی" طی نمودند بطوریکه پس از تصویب قانون بازاریابی کشاورزی در سال 1929 که 500 میلیون دلار منابع مالی بصورت سرمایه در گردش جهت ارائه وام ارزان قیمت به تعاونی ها ی کشاورزی جهت انبارش استاندارد و خرید محصولات کشاورزی مازاد به منظور ثبات قیمت های محصولات کشاورزی در نظر می گرفت و نقش آنها را در بازار محصولات کشاورزی پررنگ می نمود؛ بورس های کالایی نیز در پیوندی محکم با جنبش تعاونی های کشاورزی به شفافیت بازار کمک نمودند. در سال 1930 تعداد کل تعاونی های کشاورزی به 12000 تعاونی رسیدند دیگر مرحله جدیدی در حیات تعاونی های کشاورزی آمریکا در حال شکل گیری بود که بیشتر به انکشاف بازارهای جدیدی خارج از مرزهای ایالات متحده می اندیشید. در سال 1945 دیگر بحران مازاد ناشی از افزایش تولید محصولات کشاورزی و سقوط آزاد قیمت ها اتفاقی دور از ذهن بود. غول تعاونی های کشاورزی از چراغ جادو خارج و عصر جدیدی از نهادسازی در زنجیره های پسین و پیشین، تکامل بازارهای مدرن بورسی و انکشاف بازارهای نوین در کشاورزی آغاز شده بود.
تعداد مشاهده خبر172 بار
تصاویر مرتبط


    RatingTitle
    :0 :0
    مشاهده نظرات (تعداد نظرات 0)

    ارسال نظرات
    نام
    آدرس پست الکترونیکی شما
    شماره تلفن
    توضیحات
    خواندن کد امنیتی تغییر کد امنیتی
    کد امنیت
    Powered by DorsaPortal